Οι πρώτοι μεταπολεμικοί Οδοντίατροι της Κω (Αφιέρωμα της Ξανθίππης Αγρέλλη)

Αφιέρωμα της Ξανθίππης Αγρέλλη στους πρώτους μεταπολεμικούς οδοντιάτρους του Νησιού μας

Μεταπολεμική Ελλάδα, τραυματισμένη και εξαθλιωμένη οικονομικά. Μια χώρα που προσπαθεί την επόμενη δεκαετία μετά τον τρομερό Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, να σταθεί με αξιοπρέπεια και ελευθερία, ηθικά και οικονομικά στα πόδια της.

Εκείνος ο τσιφλικάς με το χαρακτηριστικό χαμόγελο με τα χρυσά δόντια, έμεινε αξέχαστος στη μνήμη πολλών στην μεταπολεμική Ελλάδα, μια χώρα αποδεκατισμένη και κουρελιασμένη και από την μεταναστευτική λαίλαπα. Οι φτωχοί και οι ρακένδυτοι πολλοί.

Οι πλούσιοι πολύ ολίγοι. Αυτοί που κατάφεραν να έχουν στην κατοχή τους μετά την σκληρή Γερμανική ‘Κατοχή,’απέραντους ελαιώνες και αμέτρητα κτήματα, χωράφια και αμπέλια.

Οι εργάτες και οι «αργατίνες», δούλευαν ολημερίς για εκείνους, μόνο για λίγα ψίχουλα. Το χαρακτηριστικό χαμόγελο του πλουσίου, ήταν τα αστραφτερά του χρυσά δόντια.

Οι προθάλαμοι των λιγοστών οδοντιατρείων, ήταν πάντα απασχολημένοι. Μερικοί άνθρωποι δεμένοι με ένα μαντήλι, στο πρησμένο τους μάγουλο. Μέχρι να επιτύχουν, ένα ανθεκτικό σφράγισμα ή μια ανακουφιστική εξαγωγή δοντιών. Άλλοι πάλι κρατούσαν ούζο και γλυκάνισο, για να περάσει ο πονόδοντος. Που λεφτά τότε, για ένα παυσίπονο Αlgon. Ενώ κάποιοι άλλοι περίμεναν να πάρουν μέτρα, για να συμπληρώσουν μια οδοντική γέφυρα ή μια γεροντική μασέλα ή μάσκα. Μερικά παιδιά, συμπλήρωναν το σκηνικό του πονόδοντου. Το ανατριχιαστικό, διαπεραστικό σφύριγμα του οδοντιατρικού τροχού, ποδοκίνητου τότε, χωρίς την βοήθεια του ηλεκτρισμού, φάνταζε τρομακτικό.

Μερικοί με τα μυωπικά τους γυαλιά προσπαθούσαν να διαβάσουν τα ‘νέα’ από τις μπαγιάτικες εφημερίδες Ακρόπολις, Βραδινή, Καθημερινή και Εστία, που βρίσκονταν στο τραπεζάκι της αίθουσας αναμονής των πελατών.

Υπήρχαν πελάτες από την Χώρα της Κω, δηλ την πόλη και αρκετοί από τα χωριά, που ανεβοκατέβαιναν με το λεωφορείο της γραμμής. Δεν ήταν λίγοι και οι πελάτες από τα γύρω νησιά, που επισκέπτονταν τα λιγοστά οδοντιατρεία του νησιού μας.

Τέσσερις ήταν οι μοναδικοί οδοντίατροι στην Κω, κατά την πρώτη μεταπολεμική περίοδο.

Υπήρχε το φημισμένο οδοντιατρείο του Δημήτρη Πλατανίστα και της συζύγου του Μαίρης, επίσης οδοντίατρου, απέναντι από την Μητροπολιτική κατοικία και την Εκκλησία του Ευαγγελισμού της Παναγιάς, όπου σήμερα συνεχίζει να είναι η κατοικία της αρχοντικής οικογένειας Πλατανίστα.

Ο Δημήτρης Πλατανίστας γεννήθηκε το 1918 και πέθανε από αιφνίδια καρδιακή ανακοπή το 1972. Ήταν γιος του Κωνσταντίνου, που εκτελούσε χρέη Δικαστού της Εκκλησιαστικής επιτροπής Κω και της Βιργινίας που καταγόταν από ιατρική οικογένεια. Ο παππούς Αναστάσιος, ήταν γενικός ιατρός και η θεία η Μαρία ιατρός μικροβιολόγος. Επίσης ο αδελφός του Αντώνιος, ήταν χειρούργος ιατρός. Ο Δημήτρης Πλατανίστας σπούδασε οδοντιατρική στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Λειτούργησε το οδοντιατρείο του στην Κω από το 1952 έως το 1972, προσφέροντας παράλληλα τις οδοντιατρικές υπηρεσίες του, σε Κέφαλο και Νίσυρο. Για βοηθούς στο οδοντοτεχνικό εργαστήρι του, είχε τον Νίκο Σπόργιτα και τον Κώστα Λεοντίου. Διετέλεσε επίσης Δημοτικός Σύμβουλος και ήταν άριστος κολυμβητής και ψαροτουφεκάς. Το 1959 νυμφεύθηκε την οδοντίατρο Μαρία Μπασακάκη και εργάστηκαν μαζί στο οδοντιατρείο του. Η οδοντίατρος Μαρία Μπασακάκη γεννήθηκε το 1931 στην Θεσσαλονίκη. Ήταν κόρη του Μιχαήλ Μπασακάκη, υποπτέραρχου της Πολεμικής Αεροπορίας. Με τον σύζυγό της Δημήτρη Πλατανίστα, απέκτησαν τρία παιδιά. Την Βιργινία οδοντίατρο, τον Κωνσταντίνο σπουδαγμένο οδοντίατρο, που τώρα ασχολείται με τις Ξενοδοχειακές Επιχειρήσεις και την Ασημίνα, που σπούδασε Διοίκηση Επιχειρήσεων και ασχολείται με τα Ξενοδοχεία ‘Βιργινία’ και ‘Πλατανίστας’.

Το ξακουστό οδοντιατρείο του Χρήστου Χρηστάκη, που γεννήθηκε το 1908 και πέθανε το 1981, ήταν στην διασταύρωση Ελευθερίου Βενιζέλου και Βασιλέως Παύλου, (στα φανάρια όπου έγινε το σημερινό γωνιακό καφενείο) και δεχόταν καθημερινά τους δικούς του πελάτες. Νυμφεύθηκε την Βενετία και απέκτησαν δυο παιδιά, τον Σωτήρη και την Χρυσή.

Επί της λεωφόρου Μεγάλου Αλεξάνδρου, υπήρχε και το οδοντιατρείο των δυο Καλύμνιων αδελφών Μαλλιά, για όσους αναγνώστες μας τους θυμούνται.

Οδοντιατρείο με αρκετή πελατεία, διατηρούσε και η αξέχαστη Μαρία Χατζηστέργου – Πρεβενά, κοντά στο οφθαλμιατρείο του συζύγου της Θεόφιλου Χατζηστέργου (εχουν 2 παιδιά τον Στέργο και τον Ευθύμη).

Το οδοντιατρείο του Ιωάννη Φωτόπουλου, επί της οδού Ιπποκράτους, έχει την δική του ξεχωριστή ιστορία. Ο πατέρας του οδοντιάτρου Γιάννη Φωτόπουλου ο Θανάσης, γεννήθηκε στις 18/1/1890 και πέθανε στις 4/2/1952, ήταν εκτός από ταλαντούχος φωτογράφος και εξαίρετος επιστήμονας. Σπούδασε επί Ιταλοκτρατίας και διακρίθηκε σαν ο μοναδικός και ο πρώτος οδοντίατρος της Κω. Από τα παιδιά που απέκτησε με την σύζυγο του Ξένια, ο ένας ο Γιάννης, έγινε οδοντίατρος και ο άλλος ο Χρήστος, έγινε οδοντοτεχνίτης.

Ο Θανάσης Φωτόπουλος, είχε ένα υιό τον Φώτη, ο οποίος έφυγε από τη ζωή πολύ νέος με μηνιγγίτιδα ή φυματίωση, στο δεύτερο έτος της οδοντιατρικής. Επίσης η μοναδική θυγατέρα του Χρυσή, πέθανε και αυτή πολύ νέα 21 ετών από λευχαιμία. Ο αδερφός του Θανάση Φωτόπουλου, του πρώτου οδοντίατρου της Κω, έγινε Αρχιμανδρίτης ο γνωστός παπά Φιλήμων Φωτόπουλος, που ποίμανε με ξεχωριστού ζήλο την Εκκλησία, στην θέση του τότε εκλιπόντος Μητροπολίτη. Σήμερα υπάρχει η προτομή του, στον προαύλιο χώρο του Μητροπολιτικού Ιερού Ναού του Αγίου Νικολάου. Ο οδοντίατρος Γιάννης Φωτόπουλος, γεννήθηκε στην Κω στις 28 Αυγούστου 1919. Απεφοίτησε από το Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και ξεκίνησε την εξάσκηση του λειτουργήματος του στο οδοντιατρείο του επί της οδού Ιπποκράτους, στην γνωστή ιστορική Χαντάκα. Πήρε άδεια το 1954 και τη διατήρησε μέχρι και το 1988. Όμως κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, κατετάγη το1940 ως εθελοντής υπηρετώντας την πατρίδα μέχρι και το 1950. Κατά την διάρκεια της εθελοντικής του θητείας στον ένδοξο Ελληνικό Στρατό, συνελήφθη από τους Γερμανούς κατακτητές, φυλακίσθηκε και αποφυλακίσθηκε στις 25 Φεβρουάριου του 1944. Ο οδοντίατρος Γιάννης Φωτόπουλος, νυμφεύθηκε την Χριστίνα Χατζηβασιλίου και απέκτησε τρεις κόρες, την Κυδωνιά (Νίτσα), την Ξένη (Τζένη) και την Χρυσή. Έκανε δυο γαμπρούς οδοντιάτρους, τον κ. Μιλτιάδη Φάκκο σύζυγο της Τζένης και τον Σπύρο Τσέλιο, σύζυγο της Χρυσής, που δυστυχώς έφυγε πρόσφατα από αιφνίδια καρδιακή ανακοπή, καθώς και πολλά εγγόνια οδοντίατρους.

Δεν θα αναφερθούμε ονομαστικά, για να μην θεωρηθεί γκρίζα διαφήμιση, έναντι τόσον άλλων έγκριτων ικανών οδοντιάτρων, που υπάρχουν στο νησί μας. Διετέλεσε δε ο αξέχαστος οδοντίατρος Γιάννης Φωτόπουλος, επί σειράν ετών ως Δημοτικός Σύμβουλος, αλλά και ως Δήμαρχος, μέχρι την εκλογή νέου Δημάρχου στην Κω.

Ο αδελφός του ο μοναδικός και πρώτος οδοντοτεχνίτης στην μεταπολεμική Κω, ο αείμνηστος Χρήστος Φωτόπουλος, γεννήθηκε στις 20/6/1921 και πέθανε στις 5/8/2005, εργάστηκε επί σειράν ετών δίπλα του. Λέγεται δε ότι οι αδελφοί Φωτόπουλου, έφερναν καθαρό χρυσό από την απέναντι Αλικαρνασσό, ώστε τα χρυσά δόντια, να είναι γνήσια επάνω στις οδοντικές γέφυρες και στις γεροντικές μασέλες.

Ο οδοντοτεχνίτης Χρήστος Φωτόπουλος, νυμφεύθηκε την Ευαγγελία Χατζηχαραλάμπους και απέκτησε δυο υιούς, ένα έγκριτο χειρούργο γιατρό τον Θανάση και ένα εξαίρετο γιατρό, οδοντίατρο τον Αντώνη. Τα δύσκολα χρόνια της ανέχειας, όπου το μεροκάματο έβγαινε μετά βίας, οι μετανάστες πολλές φορές βοηθούσαν τους συγγενείς στα προβλήματα των δοντιών.

Πολλές φορές, οι κάτοικοι λόγω της φτώχιας, παραμελούσαν την στοματική υγιεινή τους και τελείωναν τη ζωή τους με πολλά δόντια να τους λείπουν. Το ταλέντο και η επιστημονική κατάρτιση του κάθε οδοντιάτρου, γινόταν γνωστό κυριολεκτικά ‘από στόμα σε στόμα’ και ο καθένας είχε τους δικούς του τακτικούς πελάτες. Άλλος ήταν καλός και είχε ελαφρύ χέρι στις ενέσεις, στα σφραγίσματα, στο τρόχισμα και στις εξαγωγές δοντιών. Άλλος έφτιαχνε ανθεκτικές οδοντικές γέφυρες. Άλλος πολύ γερά σφραγίσματα και άλλος τις πιο βολικές γεροντικές μάσκες ή μασέλες.

Η μόδα της εποχής τότε, ήταν περίπου ανάλογη με την σημερινή. Σήμερα οι νέοι βάζουν ένα χαρακτηριστικό διαμαντάκι στα δόντια τους, για να ξεχωρίζουν. Τότε οι πλούσιοι, χάλαγαν τις χρυσές λίρες, από το κομπόδεμα τους και έβαζαν ένα ή περισσότερα χρυσά δόντια, ανάλογα με το παχύ πορτοφόλι τους, ως ένδειξη πλούτου.

Για αυτό και στον πόλεμο, οι σκληροτράχηλοι και ανελέητοι Γερμανοί κατακτητές, μάζευαν από τα κρεματόρια τα χρυσά δόντια των εκατομμυρίων θυμάτων, κυρίως Εβραίων, αθώων αμάχων που είχαν από πριν βασανίσει και απάνθρωπα κατακάψει.

Οι πρώτοι μεταπολεμικοί οδοντίατροι της Κω, πρόσφεραν τα μέγιστα στην στοματική υγιεινή των κατοίκων, που τους αντάμειβαν πολλές φορές με λίγα κιλά λάδι ή κρασί, αν δεν είχαν να τους πληρώσουν τις δραχμές που τους χρεωστούσαν. Πρέπει να τονίσουμε ότι οι πρώτοι οδοντίατροι, φρόντιζαν με τα λίγα μέσα της εποχής εκείνης τα φάρμακα και τα οδοντικά εργαλεία που διέθεταν, να απαλύνουν τον ανθρώπινο οδοντόπονο.

Στις φωτογραφίες που ακολουθούν και θα δείτε τα πρώτα εργαλεία οδοντιατρικής και οδοντοτεχνικής, καθώς και τους τροχούς οι οποίοι λειτουργούσαν με το πόδι, χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα, όπως και οι πρώτες ραπτομηχανές. Ίσως γιατί την εποχή εκείνη, το ηλεκτρικό ρεύμα δεν ήταν τόσο διαδεδομένο.

Η αναφορά μας στους πρώτους οδοντίατρους της Κω, είναι ελάχιστη σπονδή ευγνωμοσύνης προς αυτούς, γιατί ‘σφράγισαν’ με την παρουσία τους μια ειδική επιστήμη, την οποία ακολούθησαν επιτυχώς τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους.

Σήμερα στο νησί μας υπάρχουν πολλά οδοντιατρεία, σύγχρονα και επιστήμονες οδοντίατροι, άριστα εκπαιδευμένοι και πολύ καλά καταρτισμένοι. Μαζί με τους οδοντοτεχνίτες, αγαπούν το λειτούργημα τους και δίνουν την δική τους ξεχωριστή παρουσία και ιδιαίτερη προσφορά στον οδοντιατρικό κλάδο.

Ευχαριστούμε θερμά τον οδοντίατρο κ. Αντώνη Φωτόπουλο υιό του οδοντοτεχνίτη Χρήστου Φωτόπουλου και την κ. Χρυσή Τσέλιου -Φωτοπούλου, θυγατέρα του οδοντιάτρου Γιάννη Φωτόπουλου. Αμφότερους εγγόνια του πρώτου οδοντιάτρου της Κω, Θανάση Φωτόπουλου, για την άμεση ανταπόκριση τους στο κάλεσμα μας, να μας δώσουν πολύτιμες πληροφορίες και παλιό φωτογραφικό υλικό.

Επίσης θερμά ευχαριστούμε την κ. Βιργινία Πλατανίστα και την κ. Χρυσή Χρηστάκη. Ζητάμε συγνώμη, αν ακούσια παραλείψαμε στο ειδικό αυτό αφιέρωμα κάποιους.

Ξανθίππη Αγρέλλη